توصیف و بررسی واژی-نحوی واژه بستهای ضمیری در گویش دلواری

ضمایر شخصی متصل در گویش دلواری که شامل ((-م،-ت،-ش،-مو،-تو،-شو)) می شوند در چهار جایگاه نحوی ظاهر می گردند که عبارتند از: جایگاههای فاعلی، مفعول مستقیم، مفعول غیرمستقیم و در ساختهای اضافی به عنوان ضمیر ملکی، این نوع واژه بست ها از نوع پی بست های ضمیری ویژه اند، یا به عبارت دیگر پسوندهای تصریفی عبارتهای ترکیبی که از معادلهای غیرواژه بستی و مستقل خود از نظر واجی، ساختواژی و برخی مواقع نحوی (بویژه در آرایش خطی) متفاوتند. پی بست های ضمیری به عنصر سمت راست عبارت ترکیبی که حوزه عملکرد آنهاست متصل می شوند حوزه عملکرد ‏‎io2,op2,sp2‎‏ بند با ‏‎(s)‎‏ است که در آن این عناصر واژه بستی قادرند به هر عنصری به صورت نسبتا آزادانه متصل شوند البته تا جائیکه ظهور همزمان این عناصر ترتیب ارایش آنها را محدود نکند و باعث ایجاد تحریف نحوی یا معنایی نگردد. ضمایر ملکی در حوزه عبارتهای اسمی ظاهر می گردند. در گویش دلواری ضمایر واژه بستی فاعلی، ‏‎(sp2)‎‏ فاعل هایی منطقی و اجباری جمله های گذشته متعددی هستند که نقش مطابقه را در آن جملات انجام می دهند. در سایر جملات پسوندهای تصریفی ‏‎(sp1)‎‏ فاعل جمله اند. چنین پدیده ای یکی از ویژگیهای نظام ارگیتو در لهجه های ایرانی نو است که از نظام ارگیتو زبان فارسی میانه به جا مانده است. گویش دلواری با داشتن ساخت ارگتیو گسسته در سیستم ضمایر جملات گذشته متعددی به شاخه جنوبی از گروه غربی زبانهای ایرانی نو تعلق دارد.